‘Ouder worden betekent geen stilstand maar beweging. Het is een positief verhaal.’

Communicatiestrateeg Alet Klarenbeek engageert zich sinds 2015 om de beeldvorming rond ouderen en ouder worden te verbeteren. Dat deed ze onder meer met haar boek ‘Ik ben niet eenzaam’, haar project UP! en haar festival Laatbloeiers. Op 16 mei komt ze erover vertellen tijdens de Menso Inspiratiedag. Want ouder worden we allemaal … elke dag, maar hoe ga je daar dan mee om? ‘Veel mensen kijken op een negatieve manier naar ouder worden. Ze zien het alleen als een periode van verlies, maar het is ook een periode van rijkdom en bezinning.’

Een nieuwe kijk op ouder worden

‘Waarom zou alles stoppen met ouder worden? Heel veel dingen gaan gewoon door tot het allerlaatste moment dat mensen leven. En er wordt vaak nagedacht over ouder worden als een probleem, terwijl ik het ook wel zie als een oplossing. Denk bijvoorbeeld aan allerlei persoonlijke vragen waar je mee zit en waar je meestal niet toe komt. Op je zestigste heb je plots wel tijd én levenswijsheid om daar over na te denken. Dan realiseer je je heel erg dat het leven eindig is. En dan kom je ook tot een oplossing, een soort mindset om antwoorden te formuleren. Hoe ben ik hier gekomen? Wie ben ik in deze levensfase? En wat staat mij nog te doen?’

‘Dat is iets wat ik wil wakker kussen in de mensen die ouder worden. En ook diegenen die met ouderen werken of zich tot die oudere doelgroep richten. 

Met mijn boek wil ik de zorgprofessional helpen om dié ouderen die eenzaamheid ervaren of bij wie eenzaamheid op de loer ligt, beter te bereiken.’

Persoonlijke levensverhalen

‘Er is ook meer nood aan nuance, want dé oudere bestaat niet. Het zijn allemaal mensen met een uitermate persoonlijk levensverhaal. Ouderen met een migratieachtergrond struikelen bijvoorbeeld over heel andere onderwerpen. Wij organiseren met UP! groepsgesprekken voor ouderen, want het is ook best wel een zwijgzame generatie. En het is onze ervaring dat juist open vragen goed werken. Wat denkt u daarover? Wat zou u willen doen? Of wat hebt u nodig?’

‘Mensen vinden het vaak heerlijk om het hier een keer over te hebben. Ze beseften niet dat het zo belangrijk voor hen is. Of dat het zo diep zat. Die vragen resulteren in een heel scala aan reacties en creëren enorm veel beweging. Tot ieders plezier, kan ik wel zeggen. Er wordt zo vaak over ouderen gesproken, maar bijna nooit met ouderen. Ik ben ervan overtuigd dat je op elk moment van je leven, hoe oud je ook bent, een fase van persoonlijke groei kan meemaken.’

Taboe rond eenzaamheid doorbreken

“Ik zie vooral veel eenzaamheid onder ouderen. Er zijn er veel in zichzelf gekeerd, zwijgzaam of misschien wel gewoon bescheiden. Maar die bescheidenheid kan met het ouder worden ontaarden in dat ellendige alleen-op-de-wereldgevoel. Verpleeghuisbewoners met een partner zijn vaak minder eenzaam, tenminste als ze de regie over hun eigen leven behouden."

"Sociale contacten spelen natuurlijk een bepalende rol. Maar als hun mentale gezondheid achteruit gaat of als ze hoogopgeleid zijn, dan ervaren ze meer eenzaamheid. Dat komt misschien omdat ze minder binding voelen met de overige (meestal) laagopgeleide bewoners. Voor die mensen luidt het advies: liever een hoorcollege dan een kruiswoordpuzzel, liever een culturele workshop dan een bingoavond. Je streeft best naar een combinatie van ontmoeting én betekenisvol contact dat ouderen zelf actief kunnen invullen.”

“En eigenlijk bestaat eenzaamheid niet, eenzame mensen wél. Die eenzame mensen, dat zijn wederom allemaal individuele levensverhalen. Mijn boek heet ‘Ik ben niet eenzaam’, omdat dat bijna zonder uitzondering de zin is die ouderen uitspreken als je met ze wil praten over eenzaamheid. Eenzaam? Ik niet hoor. Ze schamen zich daarvoor.”

Communicatie is een vak

“Veel professionals gaan – vanuit de beste bedoelingen – heel voortvarend met het thema eenzaamheid aan de slag. Ze leggen de lat hoog, willen veel tegelijk of maken iets wat ze vooral zelf leuk vinden. Dat is niet altijd effectief. Probeer vooral met eenzame mensen te werken, in plaats van voor hen.” “Het is echt een vak apart om jouw project onder de aandacht te brengen van mensen bij wie eenzaamheid dreigt en zo in te richten dat het beklijft. In veel organisaties liggen alle onderdelen van dat proces op het bord van één persoon – wellicht het jouwe – en dat is een bijna onmogelijke opgave. De waan van de dag is waarschijnlijk groot. Ik ga de aanwezigen waardevolle voorbeelden en tips & tricks geven. En het goede nieuws is: iedereen krijgt mijn boek mee naar huis, dus je kan het in alle rust nog eens nalezen.“

Foto Alet: Marije Kuiper